Τις σημαντικές αλλαγές και πρωτοβουλίες που προωθούνται από την κυβέρνηση για την βιωσιμότητα και λειτουργικότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με πρώτη τον νέο Ενιαίο Κώδικα Δήμων, αλλά και τις ΔΕΥΑ, παρουσίασε στην ομιλία του στο τακτικό συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος που άρχισε χθες στην Αλεξανδρούπολη ο υπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Λιβάνιος, μη παραλείποντας να προβεί και σε συστάσεις προς του ΟΤΑ για την υστέρηση στην εισπραξιμότητα εσόδων, την ανάγκη μείωσης δαπανών για να μην αυξάνονται διαρκώς τα ανταποδοτικά τέλη και την εκτέλεση έργων. Ως προς τον Κώδικα που είναι ολοκληρωμένος στο 95% αναμένεται να δοθεί εντός του μήνα για διαβούλευση, προβλέπονται πολλές αλλαγές στη λειτουργία των ΟΤΑ, μεταξύ αυτών και στο εκλογικό σύστημα με πρόταση για εκλογή σε έναν γύρο. Στο σοβαρό ζήτημα με τις ΔΕΥΑ ο υπουργός προανήγγειλε οριστική λύση και το σημαντικό για τα Γιάννενα είναι ότι ο Σύνδεσμος Ύδρευσης Δήμων Λεκανοπεδίου βαίνει προς κατάργηση και συγχώνευση με τη ΔΕΥΑΙ. Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Λάζαρος Κυρίζογλου τόνισε ο νέος κώδικας είναι σημαντικός, αλλά χρειάζεται και διοικητική μεταρρύθμιση, ενώ σημείωσε ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι τα οικονομικά των δήμων και η μη απόδοση των πόρων που δικαιούνται. Παρουσίασε 17 προτεραιότητες-αιτήματα της αυτοδιοίκησης, ανάμεσα τους και την ανάκληση της απόφασης για τα ΕΛ.ΤΑ., την μη μεταφορά των Πολεοδομιών στο Κτηματολόγιο και να μην αφαιρεθούν από τους δήμους τα έσοδα από πρόστιμα του ΚΟΚ. Η ΚΕΔΕ θα μελετήσει το προτεινόμενο νέο εκλογικό σύστημα και θα τοποθετηθεί.
Η ομιλία Λιβάνιου
Ο κ. Λιβάνιος ξεκίνησε την ομιλία του υπενθυμίζοντας ότι από το συνέδριο της Ρόδου έως σήμερα, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε κρίσιμες παρεμβάσεις, με κορυφαία τη θέσπιση του νόμου 5049, που προβλέπει σημαντική αύξηση της εντοπιότητας – σχεδόν στο 80% των Δήμων (πλην Αθήνας και Θεσσαλονίκης) – ώστε να δίνονται κίνητρα πρόσληψης κατοίκων των τοπικών κοινωνιών στους εκεί Δήμους.
Όπως ανακοίνωσε ο Υπουργός, για το 2025 έχουν εγκριθεί 750 νέες θέσεις σε όλη τη χώρα για τις ανταποδοτικές υπηρεσίες καθαριότητας, ηλεκτροφωτισμού, ΔΕΥΑ και ΦΟΔΣΑ, ενώ θα ακολουθήσουν άμεσα προκηρύξεις για κατηγορίες ΠΕ και ΤΕ από τη δεξαμενή των επιτυχόντων του τελευταίου διαγωνισμού του ΑΣΕΠ. Συνολικά, από το 2019 έως σήμερα, έχουν εγκριθεί 19.000 θέσεις εργασίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση σημείωσε ο κ. Λιβάνιος.
Σε οικονομικό επίπεδο, υπενθύμισε ότι τον Ιανουάριο καταβλήθηκαν 104 εκατ. ευρώ για το τέλος ταφής, ως αντιστάθμισμα του προηγούμενου έτους, ενώ η μηνιαία δόση των ΚΑΠ αυξήθηκε φέτος από 145 σε 156 εκατ. ευρώ. Μέσα στον Νοέμβριο αναμένεται πρόσθετη χρηματοδότηση, μιας δόσης ΚΑΠ ενώ έχουν καλυφθεί πλήρως οι μισθολογικές αυξήσεις για το 2025, τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τους αιρετούς.
Το νέο έτος προβλέπεται τριπλασιασμός του κονδυλίου για τα αδέσποτα, από 15 σε 28 εκατ. ευρώ, ενώ θα καταβληθεί η πέμπτη δόση λειτουργικών δαπανών των σχολείων και 50 εκατ. ευρώ για δικαστικές αποφάσεις. Συνολικά, οι ενισχύσεις προς την Αυτοδιοίκηση για το 2025 ανέρχονται σε 446 εκατ. ευρώ.
Εισπραξιμότητα και οικονομική πειθαρχία
Ο κ. Λιβάνιος έκανε συστάσεις στους Δήμους για την πλημμελή εκτέλεση των καθηκόντων τους σε ορισμένους κρίσιμους τομείς όπως είναι τα έσοδα ή η εκτέλεση έργων.
Ο Υπουργός αναφέρθηκε στις ευθύνες των Δήμων για τη χαμηλή εισπραξιμότητα, παρουσιάζοντας στοιχεία του Παρατηρητηρίου Οικονομικών Αυτοδιοίκησης: «Το 2025, 70 Δήμοι εισέπραξαν λιγότερα ανταποδοτικά τέλη σε σχέση με το 2024 — ένας στους τέσσερις. Υπάρχουν 101 Δήμοι που σχεδόν δεν συμμετέχουν καθόλου στην αύξηση της εισπραξιμότητας προηγούμενων ετών».
Όπως τόνισε, οι συνολικές απαιτήσεις των Δήμων φτάνουν τα 3 δισ. ευρώ, προειδοποιώντας πως «αν δεν εισπράττουμε όσα βεβαιώνονται, στο τέλος δεν θα μπορούν να πληρώνουν ούτε οι τυπικοί».
Επεσήμανε επίσης τα προβλήματα στις εκτελέσεις προϋπολογισμών και στα ανεκτέλεστα έργα οδοποιίας, τα οποία «εμποδίζουν την ένταξη νέων χρηματοδοτήσεων». Μίλησε για αργές εκτελέσεις προϋπολογισμών που αφήνουν ανεκτέλεστα έργα σε οδοποιία για παράδειγμα, με 521 εγγεγραμμένα έργα και 121 εκτελεσμένα ως το τέλος του χρόνου μόνο. Η εκτέλεση των έργων δημιουργεί πρόβλημα στην ένταξη νέων χρηματοδοτήσεων είπε. Επίσης, ανέφερε πως από τα 3,8 ενταγμένα έργα στο πρόγραμμα «Τρίτσης», συμβασιοποιημένα είναι τα 2,8 δισ. και έχουν γίνει πληρωμές 1,8 δισ. ευρώ μόλις, γεγονός που σημαίνει κατά τον Υπουργό, ότι δεν αξιοποιούνται τα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Ο κ. Λιβάνιος στάθηκε ιδιαίτερα στο ζήτημα της κατανομής των πόρων στις ανταποδοτικές υπηρεσίες, υπογραμμίζοντας ότι οι Δήμοι έχουν ευελιξία να διαχειριστούν τα κονδύλια όπως επιθυμούν, αλλά πρέπει να υπάρχει ισορροπία. Όπως ανέφερε, 645 εκατ. ευρώ από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) κατευθύνθηκαν φέτος σε λειτουργικές ανάγκες των Δήμων, εκ των οποίων 445 εκατ. ευρώ αφορούσαν υπηρεσίες καθαριότητας και ηλεκτροφωτισμού, ενώ 217 εκατ. ευρώ διατέθηκαν για ύδρευση και αποχέτευση. Ο Υπουργός προειδοποίησε ότι αυτά τα ποσά λείπουν πλέον από τα μη ανταποδοτικά, τονίζοντας πως «δεν είναι λύση η συνεχής αύξηση των ανταποδοτικών τελών». Αντίθετα, ζήτησε ορθολογική διαχείριση, αύξηση της εισπραξιμότητας και εξορθολογισμό των δαπανών, ώστε οι Δήμοι να μπορέσουν να λειτουργούν αποτελεσματικά χωρίς να επιβαρύνουν περαιτέρω τους δημότες.
ΔΕΥΑ – Δημόσιος χαρακτήρας και νέα χρηματοδοτικά εργαλεία
Ειδική αναφορά έκανε ο Θεόδωρος Λιβάνιος στις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), προαναγγέλλοντας οριστική λύση με δύο άξονες που θα συμπεριληφθεί στον υπό διαμόρφωση ενιαίο Κώδικα Δήμων:
-Διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του νερού.
-Αποτελεσματική λειτουργία και οικονομική εξυγίανση των ΔΕΥΑ.
Οι ΔΕΥΑ θα ενταχθούν στο Παρατηρητήριο των ΟΤΑ, ώστε να διασφαλίζονται ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί και να έχουν τη δυνατότητα δανεισμού από το Ταμείο Παρακαταθηκών ή από εμπορικές τράπεζες για έργα υποδομής. Από τα περίπου 500 εκατ. ευρώ χρέη των ΔΕΥΑ, τα 200 εκατ. θα επιδοτηθούν απευθείας για εξόφληση, ενώ το υπόλοιπο θα ρυθμιστεί με αποπληρωμή από ίδιους πόρους, με δάνεια ή με επιχορηγήσεις από τους Δήμους.
Παράλληλα, ο Υπουργός ανέφερε όποιος Δήμος έχει ΔΕΥΑ θα καλύπτει το σύνδεσμο της επικράτειας του, τέλος στα διπλά και τριπλά μοντέλα είπε χαρακτηριστικά, κάτι που σημαίνει ότι καταργούνται παράλληλα νομικά πρόσωπα, ανακοίνωση σημαντική για το Δήμο Ιωαννιτών με το ΣΥΔΛΙ και την ΔΕΥΑΙ να συλλειτουργούν στα ίδια όρια. Η αλλαγή επιφέρει ουσιαστικά την κατάργηση του ΣΥΔΛΙ, γι’ αυτό και ο νέος νόμος δεν κάνει καν προβλέψεις για τους Συνδέσμους. Επίσης, είπε, όμοροι Δήμοι θα μπορούν να κάνουν κοινή ΔΕΥΑ εθελοντικά.
Ενιαίος Κώδικας Δήμων – Βήμα εκσυγχρονισμού
Ο Θεόδωρος Λιβάνιος στάθηκε ιδιαίτερα στην ολοκλήρωση του Ενιαίου Κώδικα Δήμων, χαρακτηρίζοντάς το έργο «εξαιρετικά δύσκολο και απαιτητικό».
«Είναι αίτημα της ΚΕΔΕ από το 2012, με πάνω από 1.000 άρθρα και 600 σελίδες», είπε.
Ο νέος Κώδικας περιλαμβάνει όπως σταχυολόγησε ο Υπουργός:
-Ενοποίηση του εκλογικού πλαισίου. Οι επόμενες εκλογές είναι σε τρία χρόνια και τώρα, έρχονται διατάξεις για να είναι ξεκάθαροι οι κανόνες που μπαίνουν. Προτείνεται εκλογή ενός γύρου με σύστημα και ηλεκτρονική ψηφοφορία, οι διατάξεις για τις προεκλογικές δαπάνες θα αλλάξουν και προβλέπεται νέος τρόπος εκλογής για τα συλλογικά όργανα, ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα κτλ. Δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες επ’ αυτών ο Υπουργός.
-Καταγραφή και μεταφορά αρμοδιοτήτων με πόρους και προσωπικό.
-Απλούστευση σύνταξης και αναμόρφωσης προϋπολογισμών με υπογραφή Δημάρχου.
-Νέα ρύθμιση για το τέλος ύδατος και διαφήμισης, και δυνατότητα χορήγησης επιδόματος έως 3.000 ευρώ για κάθε γέννηση.
-Επίσης, θεσπίζεται Αυτοτελής Υπηρεσία Ελέγχου, ενώ εξαιρούνται από το αυτόφωρο, εκτός από τους δημάρχους, και οι αντιδήμαρχοι.
«Δεν πρόκειται για μια απλή διοικητική κωδικοποίηση», υπογράμμισε ο Υπουργός, ανακοινώνοντας ότι το 95% του Κώδικα είναι ήδη έτοιμο και θα δοθεί εντός του μήνα στους Δήμους πριν τη δημόσια διαβούλευση.
