Στην επικαιρότητα επανήλθε χθες με αφορμή έκτακτο έλεγχο των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και μια κοινή παρέμβαση φορέων, μετά από μικρή ανάπαυλα, η κατασκευή του δρόμου Πηγάδια-Γέφυρα Πλάκας, έργο δύσκολο και με πολλές αντιδράσεις και καταγγελίες από το λεγόμενο “Παρατηρητήριο Τζουμέρκων” και ιδιοκτήτες επιχειρήσεων υπαίθριων δραστηριοτήτων για απόρριψη υλικών εκσκαφής στον Άραχθο, με αποδέκτη των διαμαρτυριών την Περιφέρεια ως κύριο του έργου, αλλά και το Δήμο Βορείων Τζουμέρκων για τη στάση του, ιδίως ως προς την απαγόρευση των ποτάμιων δραστηριοτήτων (ράφτινγκ κ.α). Η αντιπαράθεση των δυο φορέων της αυτοδιοίκησης με τους καταγγέλλοντες ήταν έντονη, με την Περιφέρεια να αντιτείνει ότι δεν έπεσε …ούτε μια πέτρα στο ποτάμι και τη Δημοτική Αρχή να προαναγγέλλει ένδικα μέσα ενάντια στην παραπληροφόρηση, όπως χαρακτήρισε τις αναρτήσεις στο διαδίκτυο.
Την θέση της Περιφέρειας, παρόλο που βρέθηκαν μέχρι μεταλλικά στηθαία στο ποτάμι, ήρθε να επιβεβαιώσει ο έκτακτος έλεγχος, με αφορμή τις καταγγελίες, που έγινε το διήμερο 24 και 25 Ιουλίου από κλιμάκιο του Σώματος Επιθεωρητών Περιβάλλοντος Βορείου Ελλάδος, όπως έκανε γνωστό στην χθεσινή συνεδρίαση της Περιφερειακής Επιτροπής ο Περιφερειάρχης Αλέξανδρος Καχριμάνης. Στην Έκθεση Αυτοψίας που παρέδωσαν όπως υποστηρίζει η Περιφέρεια, (ως προς το επίμαχο θέμα της ρίψης υλικών στον Άραχθο), σημειώνουν: «Δεν διαπιστώθηκε φυγή υλικών στο πρανές και υπήρχε ανάχωμα ανάσχεσης καλύπτοντας την έκταση των εργασιών». Λίγες ώρες μετά την ενημέρωση του Περιφερειάρχη προέκυψε μια νέα παρέμβαση για το όλο ζήτημα με κοινή ανακοίνωση του “Δικτύου Ορεινών Εργαστηρίων”. Υπογράφουν, «Η Καρδιά της Μέλισσας», «Το Μπουλούκι», «Το Σχολείο της Γης», «Οι Τζουμέικερς/Tzoumakers» και «Τα Ψηλά Βουνά». Προφανώς η παρέμβαση έρχεται χωρίς να γνωρίζουν ότι ο έλεγχος που έγινε δεν διαπίστωσε απόρριψη υλικών στον Άραχθο, ή η εικόνα που έχουν άλλα δείχνει, ωστόσο έχει ενδιαφέρον γιατί δεν καταγγέλλει απλώς την απόρριψη υλικών, αλλά προτείνει και τρόπο διαχείρισης και αξιοποίησης της πέτρας που βγαίνει από τη διάνοιξη του δρόμου.
Γιατί παρεμβαίνουν
Για το έργο που ξεκίνησε προ 1,5 έτους περίπου το “Δίκτυο” σημειώνει ότι ο δρόμος βρίσκεται πάνω από το φαράγγι του Αράχθου, ένα προστατευόμενο φυσικό τοπίο. “Από τότε έως τώρα, είναι διάφορα τα θέματα που έχουν αναδειχθεί, όπως το αν πράγματι έπρεπε να κλείσει ο δρόμος, τι θα γίνει με τις υπαίθριες δραστηριότητες στο ποτάμι και όσους βιοπορίζονται από αυτές, εάν θα έπρεπε να είχαν εξασφαλιστεί εναλλακτικές προσβάσεις εγκαίρως, εάν υπήρχαν άλλες τεχνικές λύσεις, όπως η κατασκευή σήραγγας, κλπ. Αντιλαμβανόμαστε, προσθέτουν, ότι οι συζητήσεις αυτές είναι πιο πολύπλοκες από ό,τι συνήθως αναπαράγονται στον δημόσιο λόγο, και παρά τον προβληματισμό που μπορεί να γεννά μια απόφαση να διακόπτει επ’ αορίστω τη σύνδεση μιας ήδη απομονωμένης περιοχής και τις επιπτώσεις που αυτή η απόφαση έχει σε κατοίκους, επαγγελματίες και επισκέπτες, σε αυτό το κείμενο επιδιώκουμε να εστιάσουμε στις περιβαλλοντικές προεκτάσεις του έργου και να μιλήσουμε για κάποια θέματα τα οποία θα έπρεπε να είναι απλά και ξεκάθαρα για όλους”..
Απαγορεύεται να ρίχνονται προϊόντα εκσκαφών στο φαράγγι
Δεν θεωρούμε, αναφέρουν οι παρεμβαίνοντες φορείς, γόνιμο ή εύστοχο τον διάλογο για το αν είναι λίγες ή μικρές οι πέτρες και τα χαλίκια και το εάν θα πρασινίσει γρήγορα ή αργά. Ειδικότερα, όταν η πραγματικότητα που αποτυπώνεται φωτογραφικά και από την καθημερινή εμπειρία των κατοίκων της περιοχής αφορά την απόρριψη ογκωδών και μεγάλης ποσότητας τέτοιων υλικών, με απροσδιόριστο χρονικό ορίζοντα, δηλαδή απλά θα συνεχίσει το ποτάμι και το φαράγγι να επιβαρύνεται με υλικά εκσκαφών για όσο διάστημα συνεχίζεται το έργο.
Το “Δίκτυο” επικαλείται την ΜΠΕ του έργου, την ευρωπαϊκή Οδηγία-Πλαίσιο για τα Απόβλητα 2008/98/ΕΚ που έχει ενσωματωθεί στην ελληνική εθνική νομοθεσία μέσω του Νόμου 4819/2021 (ΦΕΚ Α 129 – 23.07.2021), το καθεστώς προστασίας του Αράχθου, ως Ζώνη Ια: «Περιοχή Προστασίας της Φύσης χαράδρας Αράχθου» του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Κοιλάδας Αχελώου, Αγράφων και Μετεώρων, προκειμένου να επισημάνει ότι απαγορεύεται να ρίχνονται προϊόντα εκσκαφών στον Άραχθο.
Δεν θα έπρεπε, αναφέρουν οι φορείς που υπογράφουν το κείμενο, να αμφισβητούνται τα παραπάνω, ούτε να συνεχίζεται ένας άστοχος δημόσιος διάλογος που πολώνει απλά το κλίμα μεταξύ πολιτών και φορέων, διχάζει την τοπική κοινωνία και δημιουργεί εντάσεις. “Αντίθετα, τονίζουν, απαιτούμε οι αρμόδιοι φορείς να επιληφθούν του θέματος, να πραγματοποιηθεί αυστηρός έλεγχος για όλες τις έκνομες δραστηριότητες και να μεριμνήσει για την αποκατάσταση υφιστάμενων περιβαλλοντικών οχλήσεων και για την σύννομη και περιβαλλοντικά ορθή εκτέλεση του έργου”. Αν ο έλεγχος των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος καλύπτει όσα ζητούν, είναι άγνωστο μιας και συνέπεσε η παρέμβασή τους με την ανακοίνωση της Έκθεσης.
Η αξιοποίηση της πέτρας και οι… ανεμογεννήτριες
Ταυτόχρονα το “Δίκτυο” καταθέτει και μαι πρόταση, σημειώνοντας ότι τα προϊόντα εκσκαφών όχι απλώς πρέπει να ανακυκλώνονται βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, αλλά μπορούν να είναι πολύ πιο χρήσιμα από χαλίκι για στρώσιμο δρόμων. Οι μεγάλοι όγκοι ασβεστόλιθου που αφαιρούνται από το έργο αποτελούν χρήσιμο υλικό δόμησης σε μια περιοχή που δεν υπάρχει τοπικό λατομείο, προσφέροντας αυθεντικό τοπικό υλικό για επεμβάσεις σε μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και για νέες κατασκευές χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος. “Αυτή είναι μια προοπτική που θέτουμε προς συζήτηση και συνδιαμόρφωση με τους κατάλληλους τοπικούς και επιστημονικούς φορείς για αντίστοιχα έργα υποδομών που υλοποιούνται στους ορεινούς όγκους της Ηπείρου, συχνά όχι με τους καλύτερους όρους, όσον αφορά τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές προεκτάσεις τους”.
Κλείνοντας, το “Δίκτυο” ανακαλεί στη μνήμη “μια φράση του αγαπημένου Κώστα Ταρνανά, τεχνίτη από τον Πεντάλοφο που έφυγε πρόσφατα από κοντά μας. Σε στρογγυλή τράπεζα στην Αρίστη Ζαγορίου σχετικά με την ανάγκη χρήσης τοπικών λίθων στα πολιτισμικά τοπία, μαζί με αρμόδιους φορείς της Ηπείρου και της Κεντρικής Διοίκησης, είπε: “…η πέτρα που βγήκε για να γίνει ο δρόμος για τις ανεμογεννήτριες (στο όρος Κασιδιάρη) θα έφτανε για να χτίζαμε ξανά όλο το Ζαγόρι.”
