Του π. Ηλία Μάκου
Από το Σεπτέμβριο 2024 στην ιστορική Βελλά θα λειτουργήσει Σχολή Μαθητείας Υποψήφιων Κληρικών, που θα είναι διετούς φοιτήσεως, σε επίπεδο ΙΕΚ (μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης)
Αποκλειστικός σκοπός των Σχολών Μαθητείας Υποψήφιων Κληρικών (Σ.Μ.Υ.Κ.) είναι η εκπαίδευση υποψήφιων κληρικών με εκκλησιαστικό ήθος. Το δίπλωμα μαθητείας αποτελεί προϋπόθεση για τον διορισμό σε κενή οργανική θέση εφημέριου, μετά τη χειροτονία, ενώ η μισθολογική εξέλιξη είναι στην κατηγορία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Για την Σ. Μ. Υ. Κ. Βελλάς, που θα είναι μια πραγματικά παραγωγική Σχολή, γιατί θα φοιτήσουν άνθρωποι, που θα είναι αποφασισμένοι να γίνουν κληρικοί, γίνονται δεκτά 40 άτομα. Μετά τις αιτήσεις, ακολουθεί η διαδικασία προφορικής συνέντευξης και σε συνέχεια γραπτές εξετάσεις σε θρησκευτικά και ιστορία.
Το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας αυτών των Σχολών, αφού ξεκινήσουν, θα διαπιστωθεί που θα πρέπει να βελτιωθεί.
Παράλληλα στη Βελλά λαμβάνουν χώρα, με πρωτοβουλία και φροντίδα του Σεβ. Μητροπολίτου κ. Μαξίμου, και άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, λειτουργούν τμήματα του Ι.Ε.Κ. Ιωαννίνων, ενώ είναι σε εξέλιξη η συνεργασία με τη Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για την υλοποίηση ερευνητικών ή μεταπτυχιακών προγραμμάτων στη Βελλά, αλλά ταυτόχρονα εκδόθηκε το σχετικό ΦΕΚ για την Ίδρυση του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης της Μητρόπολης Ιωαννίνων, που θα αρχίσει τη διοργάνωση πιστοποιημένων σεμιναρίων σε συνεργασία με άλλους φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ ΒΕΛΛΑΣ
Μετά από 111 χρόνια συνεχούς λειτουργίας, με εκπαιδευτική και εθνική προσφορά, μπήκαν τίτλοι τέλους στην Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς το 2022, που τα 16 τελευταία χρόνια λειτουργούσε ως Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία, καθώς αυτή και εκείνη της Θεσσαλονίκης καταργήθηκαν, σύμφωνα με απόφαση του υπουργείου Παιδείας, και έμειναν της Αθήνας και της Κρήτης.
Από το 1911, που πρωτοξεκίνησε, μέχρι και που καταργήθηκε και για την οποία κατάργησή της υπήρξαν έντονες αντιδράσεις, αναδείχθηκε ένας χώρος διδαχής, ο ζωντανός λύχνος, ο νους και η καρδιά της Ορθόδοξης παιδείας στην ευρύτερη περιοχή.
Λειτουργούσε στους χώρους της περιώνυμης Μονής Βελλάς, που ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. και ανακαινίστηκε σε μεγάλο βαθμό το έτος 1745 μ.Χ., όπως μαρτυρεί η επιγραφή πάνω ακριβώς από την είσοδο του καθολικού της.
Στο ναό της Μονής – που είναι τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο το κεντρικό κλίτος – δεσπόζει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βελλαϊτίσσης, που είναι η προστάτης της Βελλάς.
Ξεχωριστό επίσης, είναι το ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο, καλλιτεχνημένο αριστουργηματικά, ενώ κοσμείται ο ναός από αγιογραφίες αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και ιστορικών, όπως του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Πλουτάρχου κλπ.
Η Μονή Βελλάς πρόσφερε σημαντικό πνευματικό έργο την περίοδο της Τουρκοκρατίας στην περιοχή της Ηπείρου, ενώ την εποχή του Αλή πασά ερημώθηκε και απαλλοτριώθηκε μεγάλο μέρος της περιουσίας της, για να ξανανθίσει στις αρχές του 20ου αι. ως Εκκλησιαστική Σχολή.
Και η φωνή του παρελθόντος και η παράδοση και η λαμπρή πορεία του εκπαιδευτικού ιδρύματος, θα διαφυλάσσουν τις περγαμηνές του, παρά την παύση της λειτουργίας του.
Η Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς Ιωαννίνων δημιουργήθηκε από το Μητροπολίτη Βελλάς και Κονίτσης, μετέπειτα Μητροπολίτη Ιωαννίνων και κατόπιν Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σπυρίδωνα Βλάχο και λειτούργησε αρχικά ως Ιεροδιδασκαλείο, με σκοπό τη μόρφωση ιερέων και διδασκάλων για την εξυπηρέτηση, κατά κύριο λόγο, των περιοχών της Ηπείρου.
Διένυσε τα 111 χρόνια ύπαρξής της τις εξής φάσεις:
*Ιερατική Σχολή από το 1911 ως το 1924, με τετραετές πρόγραμμα σπουδών (τύπος Ιεροδιδασκαλείου).
*Αγροτικό Ιεροδιδασκαλείο από το 1927 ως το 1939, με πενταετές πρόγραμμα σπουδών.
*Ιεροδιδασκαλείο από το 1939 ως το 1977, με εξαετές πρόγραμμα σπουδών.*
*Εκκλησιαστική Παιδαγωγική Ακαδημία από το 1977 ως το 1989, με τριετές πρόγραμμα σπουδών.
*Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς από το 1993 ως το 2006, με τριετές πρόγραμμα σπουδών (και από το 2001 ως το 2006, με έξι εξάμηνα σπουδών, επιπέδου Τ.Ε.Ι.).
*Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Βελλάς Ιωαννίνων από το 2006 ως το 2022, με οκτώ εξάμηνα σπουδών πανεπιστημιακού επιπέδου και με δύο κατευθύνσεις: Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών και Πρόγραμμα Εκκλησιαστικής Μουσικής και Ψαλτικής.
Το εκκλησιαστικό παιδαγωγικό της έργο, που αποτέλεσε μια ιερή και αληθινή αποστολή, δύσκολη και πολύπλευρη, έχει εκπληρωθεί, στη διαδρομή του χρόνου, ανάμεσα σε πολλές δοκιμασίες και ποικίλες αντιξοότητες.
Ένα έργο, που νοηματοδότησε τις ανθρώπινες αξίες, γιατί διαχρονικός σκοπός της Σχολής ήταν η παιδεία ως ηθικό αγαθό.
Η πορεία της διαλάμβανε δύο στοιχεία άρρηκτα μεταξύ τους συνδεδεμένα, τη μόρφωση και το ήθος, την επιστήμη και την αρετή. Το αποτέλεσμα της διδασκαλίας και της μάθησης στη Σχολή Βελλάς ήταν εξαιρετικά. Όχι μόνο στο πεδίο των γνώσεων και δεξιοτήτων, που μπορούν με κάποιο τρόπο να αξιολογηθούν, αλλά και σε παραμέτρους, που δεν είναι εύκολο να μετρηθούν, που, όμως, αποτελούν την πεμπτουσία της παιδείας.
Τώρα πια θα υπάρχει η Σχολή Μαθητείας Υποψήφιων Κληρικών ως εκπαιδευτικό ίδρυμα, αλλά αλλά η λαμπρή ιστορία της Μονής Βελλάς δεν πρόκειται ούτε να ξεχαστεί, ούτε να διαγραφεί, γιατί σημάδεψε και είναι φωλιασμένη στις καρδιές αμέτρητων ανθρώπων, που πέρασαν από εκεί στο διάβα του χρόνου και έγιναν στη συνέχεια επίλεκτα στελέχη είτε της Εκκλησίας είτε της κοινωνίας, ανελισσόμενοι σε διάφορους επαγγελματικούς τομείς.
