Την απόσυρση, ή έστω την παράταση, της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για τη δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων (ΜΕνΑ), ζητά το Δίκτυο ΦοΔΣΑ στο οποίο μετέχει και ο Φορέας της Ηπείρου εκφράζοντας σοβαρές ενστάσεις, αφενός για τον τρόπο και τη…. βιασύνη που προωθεί η κυβέρνηση το ζήτημα και αφετέρου για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και στο κόστος που θα κληθούν να πληρώσουν οι πολίτες, ενώ κάποιοι ιδιώτες θα κερδίζουν έχοντας δωρεάν καύσιμη ύλη. Εκτός από την κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αυστηρή κριτική ασκείται και στην Κεντρική Ένωση Δήμων για αδράνεια και ότι δεν διεκδικεί ουσιαστικό ρόλο για τους Δήμους επιτρέποντας τη θεσμική υποβάθμιση της Αυτοδιοίκησης. Θυμίζουμε ότι η διοίκηση της ΚΕΔΕ επιφυλάχτηκε να μελετήσει το θέμα και να τοποθετηθεί, κάτι που δεν έχει κάνει ως τώρα.
Η διαχείριση απορριμμάτων, όπως επισημαίνει το Δίκτυο, αποτελεί συνταγματικά κατοχυρωμένη αρμοδιότητα των Δήμων και των ΦοΔΣΑ, ωστόσο επιχειρείται να μεταφερθεί σε ιδιωτικά σχήματα: “Η πρόσφατη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας δηλώνει ρητά ότι η πρωτοβουλία ανήκει στην «Αγορά», ενώ οι Δήμοι περιορίζονται να πληρώνουν για να διαχειριστούν κάτι που ανήκει στη δική τους ευθύνη και η αυτοδιοίκηση μετατρέπεται σε απλό τροφοδότη πρώτης ύλης, ενώ οι πολίτες θα επωμιστούν το οικονομικό βάρος μέσω αυξημένων τελών”.
Κόστος για τους ΟΤΑ, δωρεάν στους ιδιώτες και οι επιπτώσεις
Ειδικότερα, η ΣΜΠΕ προβλέπει ότι οι Δήμοι θα παραδίδουν το παραγόμενο δευτερογενές καύσιμο (SRF) στις μονάδες καύσης, πληρώνοντας το κόστος που εκτιμάται από 100 έως 138 ευρώ/τόνο, ενώ οι μονάδες θα έχουν χωρίς δαπάνη καύσιμη ύλη. Το Δίκτυο ΦοΔΣΑ υπενθυμίζει ότι η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) έχει αναγνωρίσει το SRF ως προϊόν αξίας που μπορεί να αποφέρει έσοδα στους ΦοΔΣΑ, ωστόσο η κυβέρνηση το παραδίδει στους ιδιώτες, στερώντας το όφελος από την Αυτοδιοίκηση.
Σημειώνει, επίσης, ότι η ΣΜΠΕ υποβαθμίζει τις επιπτώσεις της καύσης, όπως η παραγωγή τέφρας (20-30% του βάρους των αποβλήτων) και οι εκπομπές αερίων. Τα κρίσιμα ζητήματα παραπέμπονται στις επιμέρους Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, χωρίς ολοκληρωμένη αξιολόγηση. Το Δίκτυο ανησυχεί και για τις δεσμεύσεις 25ετούς τροφοδοσίας των ΜΕνΑ από τους ΦοΔΣΑ, ενώ η ίδια η εξέλιξη της παραγωγής απορριμμάτων δείχνει πτωτική πορεία λόγω της δημογραφικής μείωσης.
Η κυβέρνηση επιμένει στον στόχο μείωσης της ταφής σε <10% έως το 2030 – δέκα χρόνια νωρίτερα από ό,τι ορίζει η ευρωπαϊκή οδηγία (2035, με δυνατότητα παράτασης έως 2040). Το Δίκτυο θεωρεί ότι η βιασύνη αυτή οδηγεί σε τεχνητή «ανάγκη» για καύση και λειτουργεί ως πρόσχημα για να αποφευχθεί ουσιαστικός διάλογος με τους Δήμους.
Χαρακτηριστικό είναι ότι η διαβούλευση ξεκίνησε στις αρχές Αυγούστου, περίοδο που μειώνεται η συμμετοχή, και με την πρόσφατη παράταση που δόθηκε κατόπιν αντιδράσεων, ολοκληρώνεται στις 17 Οκτωβρίου. Προβλέπεται η δημιουργία 6 μονάδων καύσης ανά τη χώρα με την Ήπειρο να εντάσσεται σε αυτή που που προτείνεται για την Κοζάνη. Μέχρι τώρα δεν έχει γνωμοδοτήσει η αυτοδιοίκηση της Ηπείρου, η Περιφέρεια ανέβαλε το θέμα στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, η ΠΕΔ θα συζητήσει και θα τοποθετηθεί σε συνεργασία με τον καθ΄ ύλην αρμόδιο ΦοΔΣΑ, ο οποίος εκφράζεται και μέσω του Δικτύου.
Οι προτάσεις Δικτύου ΦοΔΣΑ
Το Δίκτυο αναγνωρίζει ότι η ενεργειακή αξιοποίηση μπορεί να αποτελέσει τελευταία επιλογή στην ιεραρχία διαχείρισης. Προσθέτει, όμως, ότι δεν πρέπει να προχωρήσει ως τεχνοκρατική επιλογή που εξυπηρετεί ιδιωτικά συμφέροντα, αλλά μόνο μέσω διαφανούς, συμμετοχικού και περιβαλλοντικά υπεύθυνου σχεδιασμού, που προστατεύει το δημόσιο συμφέρον και τους πολίτες.
Με βάση αυτά θέτει συγκεκριμένες προϋποθέσεις:
-Να τηρηθεί το θεσμικό πλαίσιο που δίνει αρμοδιότητα στους ΦοΔΣΑ.
-Να εξεταστεί σοβαρά η πρότασή του για παράδοση των υπολειμμάτων απευθείας στις μονάδες καύσης, χωρίς ενδιάμεση παραγωγή SRF σε κάθε ΜΕΑ, ώστε να περιοριστεί το κόστος.
-Να δοθεί πλήρης πρόσβαση στα παραδοτέα της μελέτης με τεχνικά και οικονομικά στοιχεία, προκειμένου οι ΦοΔΣΑ να μπορούν να αξιολογήσουν με διαφάνεια τις επιλογές.
-Να μετατεθεί ο στόχος ταφής <10% στο 2035/2040, όπως προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία.
–Άμεση ενεργοποίηση των προσκλήσεων του ΠΕΚΑ, προκειμένου να μην χαθούν πόροι, όπως συνέβη κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο και η ολοκλήρωση των ΠΕΣΔΑ και των Ολιστικών Σχεδίων Χωριστής Συλλογής για την ανακύκλωση.
Κριτική και στην ΚΕΔΕ
Το Δίκτυο επισημαίνει ότι το κεντρικό κράτος επιλέγει να αποδυναμώνει διαρκώς τους Δήμους και τους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, είτε παρακάμπτοντάς τους σε κρίσιμα ζητήματα, είτε αφαιρώντας τους βασικές αρμοδιότητες. Ασκώντας κριτική και στην Κεντρική Ένωση Δήμων, επισημαίνει ότι σε αυτή τη συγκυρία, η ηγεσία της ΚΕΔΕ θα έπρεπε να σταθεί αταλάντευτα στο πλευρό των Δήμων. Αντί γι’ αυτό, τονίζει, η στάση της χαρακτηρίζεται από αδράνεια και ελλιπή διεκδικητικότητα, αφήνοντας το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με ευθύνη του Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Αποβλήτων, να προχωρά ανενόχλητο σε συγκεντρωτικές επιλογές που απαξιώνουν την Αυτοδιοίκηση. “Η ηγεσία της ΚΕΔΕ, με τη σιωπή ή τις χλιαρές της αντιδράσεις, νομιμοποιεί στην πράξη την αποδυνάμωση των ΦοΔΣΑ και των Δήμων, παραχωρώντας θεσμικό έδαφος που ανήκει στην Αυτοδιοίκηση. Αντί να αποτελεί ισχυρό θεσμικό αντίβαρο απέναντι στη θεσμική μονοκρατορία του κεντρικού κράτους, επιλέγει να λειτουργεί ως παρατηρητής”.
